Opinienota Lokale Inclusie

Opinienota Lokale Inclusie ingediend door de fractie van het CDA ter bespreking in de commissie Samenleving & Bestuur van de gemeente Uden

Inleiding

Een inclusieve gemeente is een stad of dorp waar iedereen kan meedoen, maakt niet uit wat je leeftijd, culturele achtergrond, gender, inkomen, talenten of beperkingen zijn. Meedoen op de reguliere school, de gewone arbeidsmarkt, gewone clubs en verenigingen, of in de buurt is vanzelfsprekend. Iedereen kan een gewaardeerde rol vervullen en een bijdrage leveren op basis van zijn of haar eigen interesses en talenten. Mensen voelen zich geaccepteerd en horen erbij. Iedereen heeft dezelfde rechten en heeft de regie over zijn of haar eigen leven. Verschillen worden gezien als mogelijkheden in plaats van als problemen waar een oplossing voor moet worden gezocht. Iedereen is immers anders. Doordat kinderen vanaf het begin met elkaar opgroeien leren zij al jong met verschillen omgaan. Aan zo’n gemeente wordt actief vormgegeven, door gelijk beginnen te doen wat je in de toekomst wilt bereiken.

*Het bovenstaande zijn niet alleen mooie woorden en ambities, maar het betreft ook een wettelijke verplichting die voortkomt uit de ratificatie van het VN-verdrag handicap. Op 13 december 2006 heeft Nederland het in New York tot stand gekomen verdrag inzake personen met een handicap ondertekend. Waarna het op 14 juli 2016 geratificeerd is in de Eerste Kamer waarmee het kracht van wet heeft gekregen. Het VN-Verdrag heeft als doel dat de wereld toegankelijk en inclusief wordt voor iedereen. De samenleving moet ervoor zorgen dat de achterstanden die mensen met een beperking ervaren om volwaardig mee te kunnen doen, worden weggenomen. Het verdrag is een mensenrechtenverdrag: het beschrijft de rechten van mensen met een beperking of chronische ziekte op gelijke behandeling en participatie. Om deze (mensen)rechten te realiseren, is het belangrijk dat de toegankelijkheid van onderwijs, werk, wonen, omgeving, informatie, gebouwen, mobiliteit, passende zorg en ondersteuning, participatie en dienstverlening goed geregeld zijn. Voor gemeenten betekent dit dat zij passende maatregelen moeten nemen zodat personen met een handicap zo zelfstandig en onafhankelijk mogelijk kunnen leven. Dus dat mensen met een beperking:

• vrijelijk kunnen kiezen waar, met wie en hoe zij willen wonen en leven
• de beschikking hebben over zorg en diensten die hen waar nodig ondersteunen bij het participeren in de samenleving
• net als iedereen toegang hebben tot informatie, producten, openbare voorzieningen, maatschappelijke diensten, gebouwen en openbare ruimte

Niet alle voorzieningen in de gemeente hoeven direct toegankelijk te zijn: het gaat om een geleidelijke verbetering. Bij nieuw beleid moet wel altijd direct rekening gehouden worden met de positie van mensen met een beperking. Het VN-Verdrag spreekt daarom bij de ontwikkeling van nieuwe producten of nieuw beleid ook over ‘design for all’. Wanneer je bij het ontwerpen van beleid direct uitgaat van ‘de toegang en bruikbaarheid voor iedereen’ in plaats van ‘toegang en bruikbaarheid voor de gemiddelde gebruiker’ sluit je niemand uit.

Met de ratificatie van het VN-Verdrag is aan de Jeugdwet, Wmo en Participatiewet de verplichting toegevoegd om in een periodiek plan op te nemen hoe de gemeenteraad uitvoering geeft aan het verdrag. Het ‘Amendement Van der Staaij en Bergkamp’ geeft aan dat het de voorkeur verdient dat deze periodieke plannen worden samengevoegd tot één integraal plan voor het hele sociaal domein. Tegelijkertijd stelt het Besluit toegankelijkheid dat alle sectoren, dus ook de overheid, een actieplan moeten maken waarin zij aangeven hoe zij werken aan de geleidelijke verwezenlijking van de algemene toegankelijkheid, dus ook buiten het sociaal domein. Deze handreiking kan gebruikt worden als basis voor een actieplan Lokale Inclusie Agenda, waarin er samen met mensen met een beperking uitwerkt hoe onze gemeente de verwezenlijking van de algemene toegankelijkheid (een ‘inclusieve samenleving’) wil bereiken. Bij het maken van de handreiking is men uitgegaan van de beschrijving van ‘de doelgroep’ in het landelijke implementatieprogramma Onbeperkt Meedoen! Die sluit aan bij het VN-Verdrag zelf dat van toepassing is op: ‘alle soorten handicaps die mensen kunnen beperken in het meedoen in de samenleving. Het gaat zowel om lichamelijke als mentale (psychische en verstandelijke) beperkingen en chronische ziekten’. Deze beperkingen ervaren mensen in al hun levensfasen, van kind, tot jongere, volwassene en oudere.

De stand van zaken in Uden

“We streven naar een inclusieve samenleving: inwoners van Uden moeten gelijke kansen krijgen om een bijdrage te leveren in onze samenleving en een plek te hebben in Uden. Dit gaat om fysieke inclusie en kansen op werk en participatie.”

Bovenstaand stuk is overgenomen uit het coalitieakkoord 2018 – 2022 ‘Bruisend Uden, daar wil je zijn, daar wil je blijven’. Een mooi uitgangspunt wat vraagt om te worden omgezet in concreet beleid. Beleid waarvoor door verschillende partijen in de raad en in de commissies een aantal malen aandacht is gevraagd. Sinds begin 2020 voldoet de gemeente Uden aan de zogenoemde Index van deze Lokale Inclusie Agenda en is als zodanig ook opgenomen op de VNG website. In de gemeente Uden noemen we dit ‘Bouwen aan de toekomst’ en er zijn al mooie resultaten behaald zoals het ‘gespikkeld wonen’ in de Woonvisie en het ‘inclusief sporten’ in de Sportvisie. Het CDA is echter van mening dat we er daarmee nog lang niet zijn. Zoals wij eerder aangaven waren we het inhoudelijk dan ook niet geheel eens met de beantwoording (6 april 2021) van onze schriftelijke vragen (15 maart 2021) aan het college van B&W. Sterker nog, de beantwoording bevat naar onze mening enkele onjuistheden. Zo geeft het college aan: “De VNG heeft het programma goedgekeurd als Lokale Inclusie Agenda en opgenomen in het landelijk overzicht”. Echter, de VNG heeft geen bevoegdheid om gemeentelijke plannen, visiedocumenten en dergelijke goed te keuren. Het enige wat de VNG doet is een document wat onder die context wordt aangeleverd op de hun site plaatsen. Dit is een zogenoemd vormvrij stuk. Het betreft hier voor Uden 1 A4 (zie bijlage), wat notabene voor mensen met een visuele beperking niet te lezen is (kolommen en ballonnen) en met een tekstgebruik wat moeilijk te lezen is, laat staan door één van de doelgroepen namelijk mensen die laaggeletterd zijn (moeilijk kunnen lezen en schrijven). Over inclusie gesproken…  Het is onze stellige mening dat het de raad van de gemeente Uden is die het plan moet goedkeuren en niet de VNG, al zou het die mogelijkheid hebben. Bovendien is het plan ‘Bouwen aan de toekomst’, wat door het college wordt bestempeld als het Udense Lokale Inclusieplan, niet te vinden op de website van de gemeente en niet in Ibabs.  

Waar willen en vooral, waar moeten we naartoe?

Diverse gemeente hebben al een inclusie agenda, sommige met een inclusieplan verwerkt in de inclusie agenda en sommige maken een uitvoeringsplan naast de inclusie agenda. De vorm is in deze niet zo belangrijk, maar er moet wel uitvoering gegeven worden aan de inclusie agenda. Wat het CDA Uden betreft gaan we daar zo snel mogelijk mee aan de slag. En stellen dit dus niet uit zoals het college in haar beantwoording van de schriftelijke vragen zegt: “Het stellen van doelen en ambities voor 2022 en verder zien wij als een taak voor de nieuwe raad van de gemeente Maashorst i.o.” We starten tenslotte binnenkort ook met de verbouwing van het gemeentehuis en vinden dat de raad van Uden de plannen zou moeten kunnen toetsen aan een inclusieplan (‘design for all’).

Iedereen voelt zich welkom

En wat ons betreft gaat lokale inclusie, zoals het coalitieakkoord ook zegt, verder dan mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking. De gemeente Uden (en vanzelfsprekend ook de gemeente Maashorst i.o.) moet streven naar een samenleving waarin iedereen welkom is. Een samenleving waarin het niet meer nodig is dat er een motie wordt ingediend om te komen tot realisatie van blindengeleidelijnen. Waarin het niet meer nódig is dat de regenboogvlag wordt gehesen (ook al doen we dat met veel trots). Waarin gemeentelijke documenten voor iedereen leesbaar en begrijpelijk zijn, zeker wanneer het jezelf betreft. Waar een keuze tussen digitale en fysieke toegankelijkheid niet bediscussieerd hoeft te worden. En waar zonder oordeel wordt geluisterd naar mensen die minder goed mee kunnen. Een samenleving waarin bij het maken van beleid met betrekking tot specifieke doelgroepen ‘niet over ons zonder ons’ wordt gesproken. Kortom, een gemeente waarin iedereen zich welkom voelt.

Onze vragen aan de commissie:

1. Deelt u de mening van het CDA zoals verwoord in deze nota?
2. Op welke wijze zou volgens de commissie uitvoering moeten worden gegeven aan de lokale inclusie agenda en het inclusieplan?
3. Welke ambities zouden de gemeente Uden op korte termijn en de gemeente Maashorst i.o. op de middellange en lange termijn moeten hebben op het gebied van inclusie?
4. Wat is de mening van de commissie met betrekking tot de aanvang van het opstellen van de inclusie agenda?

Fractie CDA Uden

*Bronnen:

• Coalitie akkoord 2018-2022 ’Bruisend Uden, daar wil je zijn daar wil je blijven’
• Vereniging Nederlandse Gemeenten
• Coalitie voor inclusie
• Movisie